اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه ۱۹ نفر از متخصصان ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی را ترور کرد. به نوشته واشینگتن فری بیکن، در گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل آمده است این عملیات دهه‌ها دانش فنی و تجربه تخصصی جمهوری اسلامی را از میان برد، دستاوردی که با حملات هوایی صرف به دست نمی‌آمد.
این موسسه در ادامه افزوده است این بار تلاش اسرائیل متفاوت است و این ترورها توانایی جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح هسته‌ای را به‌طور جدی تضعیف کرده است، زیرا کارشناسان کلیدی و مدیران با تجربه از میان برداشته شدند و جایگزینی آن‌ها هم دشوار است و هم زمان‌بر.
این ترورها همزمان با حملات اسرائیل و آمریکا به سه سایت هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان انجام شد. اگرچه ارزیابی‌های اطلاعاتی اولیه آمریکا از خسارت «متوسط» حکایت داشت، ارزیابی‌های بعدی نشان داد که بمب‌های سنگرشکن آمریکایی احتمالا فردو را نابود کرده‌اند و به دو سایت دیگر نیز به‌شدت آسیب زده‌اند، که ممکن است برنامه غنی‌سازی را سال‌ها عقب بیندازد. با این حال، به نظر می‌رسد خسارت انسانی وارد‌شده از خسارت فیزیکی مهم‌تر باشد.
نگرانی اصلی در حال حاضر این است که آیا جمهوری اسلامی نیروهای متخصص لازم برای بازسازی این تاسیسات و ادامه فعالیت‌های علمی پیچیده برای ساخت بمب هسته‌ای را در اختیار دارد یا خیر. ارزیابی این موسسه حاکی از آن است که جمهوری اسلامی با نبردی دشوار روبه‌رو است، به‌ویژه با توجه به اینکه اسرائیل همچنان متخصصان هسته‌ای باقی‌مانده را تهدید می‌کند.
در این گزارش تاکید شده که برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی بسیار محرمانه و طبقه‌بندی‌شده است، به‌طوری که اطلاعات حساس اغلب فقط در ذهن چند فرد کلیدی وجود دارد. افرادی که در آینده تصمیم به کار روی ساخت سلاح هسته‌ای بگیرند، از اطلاعات و تخصص کمتری برخوردار خواهند بود و در عین حال، با خطرات بیشتری مواجه می‌شوند، که این امر ساخت سلاح را به‌طور کلی با چالشی به‌مراتب بزرگ‌تر روبه‌رو می‌کند.
متخصصان ترور‌شده در زمینه چاشنی‌های هسته‌ای، شبیه‌سازی تسلیحات، آغازگرهای نوترونی، مواد منفجره و فناوری موشکی تخصص داشتند، مواردی که برای ساخت سلاح هسته‌ای قابل پرتاب ضروری‌اند. برخی دیگر نیز متخصص آزمایش‌های تشخیصی سلاح‌های هسته‌ای و سامانه‌های موشکی بالستیک بودند. میانگین سنی این متخصصان حدود ۶۰ سال بود که نشان می‌دهد اسرائیل باتجربه‌ترین نیروهای علمی جمهوری اسلامی را هدف قرار داده است. دست‌کم ۳ نفر از آن‌ها مدرک دکترایشان را در روسیه و برخی دیگر در ایران دریافت کرده بودند.
در میان کشته‌شدگان، فریدون عباسی دوانی، فیزیکدان هسته‌ای و یکی از چهره‌های محوری در صنعت تسلیحات هسته‌ای جمهوری اسلامی، قرار داشت. او متولد سال ۱۹۵۸ بود، و پس از انقلاب به سپاه پاسداران پیوست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با آغاز برنامه پنهانی تسلیحات هسته‌ای جمهوری اسلامی در دهه ۱۹۹۰، عباسی روی «طراحی، توسعه و آزمایش آغازگر نوترونی ساخته‌شده از دوترید اورانیوم» کار می‌کرد، ابزاری که دوتریوم–دوتریوم نوترون را از طریق همجوشی تولید می‌کند. این دستگاه در مرکز هسته اورانیوم با غلظت تسلیحاتی قرار می‌گیرد تا در زمان مناسب، جهشی از نوترون‌ها را برای آغاز واکنش زنجیره‌ای ایجاد کند. دولت آمریکا در سال ۲۰۱۲، عباسی را به‌دلیل فعالیت‌هایش در زمینه فناوری هسته‌ای تحریم کرد.
محمدمهدی طهرانچی، دیگر متخصص برجسته، نقشی کلیدی در برنامه تسلیحاتی هسته‌ای محرمانه جمهوری اسلامی موسوم به «طرح آماد» ایفا می‌کرد. این برنامه پس از افشا در سال ۲۰۰۳ متوقف شد. طهرانچی که ریاست دانشگاه آزاد اسلامی را بر عهده داشت، حلقه‌ای مهم میان برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی و نظامی جمهوری اسلامی بود و نقش مهمی در تامین مواد و تجهیزات موردنیاز از خارج از کشور ایفا کرده است.
عباسی و طهرانچی هر دو در شکل‌دهی و تلاش‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی پس از طرح آماد نقش پررنگی داشتند و با همکاری یکدیگر، ابعاد نظامی فعالیت‌ها را پنهان و جامعه جهانی را گمراه می‌کردند.
اسرائیل همچنین علی باکویی کتریمی را هدف قرار داد، فردی که در توسعه سیستم‌های آغازگر چندنقطه‌ای، طراحی سلاح‌های هسته‌ای و فناوری‌های انفجاری تخصص داشت.
متخصص کلیدی دیگر، عبدالحمید مینوچهر، چندین دهه در زمینه فیزیک راکتور، شبیه‌سازی هسته‌ای و سوخت‌های پیشرفته هسته‌ای تجربه داشت.
در همین حال، احمدرضا ذوالفقاری دریانی یکی از اندک متخصصان ایرانی در محاسبه قدرت انفجار بمب هسته‌ای بود که گفته می‌شود دانش او به‌سختی قابل جایگزینی خواهد بود.
گزارش‌ها حاکی از آن است که اسرائیل در طول جنگ با تماس‌های تلفنی و از طریق رسانه‌های اجتماعی، برخی فرماندهان و متخصصان جمهوری اسلامی را تهدید کرد و هشدار داد در صورتی که کشور را ترک نکنند، همراه خانواده‌هایشان هدف قرار خواهند گرفت.
طبق گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، اسرائیل در تلاشی آشکار برای جلوگیری از بازیابی و جذب نیروهای جدید، گروه بسیار بزرگ‌تری از متخصصان را، در جریان جنگ، از طریق رسانه‌های اجتماعی تهدید کرد، اقدامی که ممکن است همچنان ادامه داشته باشد و در آن به‌صراحت به متخصصان هشدار داده شده که اگر در برنامه تسلیحات هسته‌ای فعالیت کنند، مرگ در انتظارشان خواهد بود. اسرائیل همچنین به کسانی که اطلاعاتی درباره تلاش‌های جمهوری اسلامی برای بازسازی برنامه هسته‌ای ارائه دهند، «پاداش و تضمین امنیت» پیشنهاد کرده است.
این کارزار ترور و خرابکاری نه تنها در حذف مسئولان علمی موثر بوده، بلکه ترس و بی‌اعتمادی را میان نیروهای باقی‌مانده گسترش داده است. اکنون هر کارشناس ایرانی که به فکر همکاری در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی باشد، می‌داند که جان خود و خانواده‌اش در خطر است و هر همکار نزدیکی ممکن است خبرچین باشد.
اسرائیل علاوه بر حذف نیروهای انسانی، اسناد حساس از جمله نسخه‌ای از آرشیو هسته‌ای جمهوری اسلامی را که در زیرزمین سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی (سپند) نگهداری می‌شد، نابود کرده است. دیگر حملات اسرائیل نیز به شماری از تاسیسات توسعه و تولید سلاح هسته‌ای که احتمالا حاوی تجهیزات و داده‌های حساس بودند، آسیب جدی وارد کرد.
مجموع این اقدام‌ها برنامه تسلیحات هسته‌ای جمهوری اسلامی را به‌شدت مختل کرده، به‌گونه‌ای که ترمیم و بازسازی ان ممکن است سال‌ها طول بکشد، البته اگر امکان‌پذیر باشد.
